WCAG 2.2 – Co się zmienia i jak przygotować e-commerce na nowe wytyczne dostępności?

Dostępność cyfrowa przestaje być tylko dodatkiem. Wraz z wejściem w życie standardu WCAG 2.2, każda firma działająca online – w tym sklepy e-commerce – musi zadbać o to, by ich strona była przyjazna także dla użytkowników z niepełnosprawnościami.  Co warto wdrożyć i dlaczego to się zwyczajnie opłaca? Oto praktyczny przewodnik.

WCAG 2.2 (Web Content Accessibility Guidelines) to najnowszy zbiór wytycznych W3C dotyczących dostępności stron internetowych i aplikacji. Podstawowa idea jest prosta: umożliwić ludziom z różnymi niepełnosprawnościami (wzroku, słuchu, ruchu, nauczania itp.) korzystanie z treści cyfrowych. Wdrażanie WCAG sprawia, że serwis staje się również bardziej przyjazny i użyteczny dla wszystkich użytkowników, niezależnie od urządzenia czy warunków pracy. Ważne: zgodnie z definicją W3C zawartość zgodna z WCAG 2.2 jednocześnie spełnia wymogi poprzednich wersji (WCAG 2.1 i 2.0)– są to standardy wstecznie kompatybilne.

Nowości w WCAG 2.2

WCAG 2.2 wprowadza 9 nowych kryteriów sukcesu (w stosunku do wersji 2.1). W praktyce oznacza to uzupełnienie wytycznych o dodatkowe wymagania m.in. dotyczące nawigacji klawiaturowej, rozmiaru i interakcji elementów czy procesów logowania. Najważniejsze nowe kryteria to:

• Focus Not Obscured (2.4.11 – minimalne, AA): Element otrzymujący fokus klawiatury nie może być zasłonięty przez inne treści (np. stałe nagłówki czy stopki). Dzięki temu osoby niekorzystające z myszki komputerowej zawsze widzą, który element jest aktywny.
• Focus Not Obscured (2.4.12 – zaawansowane, AAA) – rozszerzenie powyższego: wymagane jest, by cały element był widoczny przy zbliżeniu (focusie).
• Focus Appearance (2.4.13, AAA): wskaźnik zbliżenia (focusu) (np. obramowanie elementu) musi być wystarczająco duży i mieć odpowiedni kontrast. Pozwala to osobom ze słabszym wzrokiem jednoznacznie zidentyfikować aktywny element.
• Dragging Movements (2.5.7, AA): wszelkie działania polegające na przeciąganiu myszą muszą mieć łatwą alternatywę (np. przyciski strzałek) Dzięki temu użytkownicy z trudnościami motorycznymi nie są zmuszeni do fizycznego przeciągania elementów.
• Target Size (2.5.8, AA): interaktywne cele (przyciski, linki itp.) muszą być odpowiednio duże lub mieć wystarczające odstępy – co najmniej 24×24 piksele. Zapobiega to omylnemu klinięciu niewielkich obiektów przez osoby z ograniczoną precyzją ruchu.
• Consistent Help (3.2.6, A): wszystkie powtarzalne elementy pomocy (np. przycisk czatu, odnośniki do FAQ) muszą pojawiać się w tym samym miejscu na każdej stronie. Usprawnia to orientację użytkowników z problemami poznawczymi czy trudnościami z zapamiętywaniem.
• Redundant Entry (3.3.7, A): w trakcie wypełniania formularza nie należy ponownie prosić o tę samą informację; dane wprowadzone wcześniej powinny być automatycznie uzupełniane lub dostępne do wyboru. Ułatwia to pracę osobom z problemami pamięciowymi.
• Accessible Authentication (3.3.8/3.3.9, AA/AAA): proces logowania nie może wymagać od użytkownika rozwiązywania zagadek czy zapamiętywania skomplikowanych haseł. Na przykład akceptuje się hasła przesyłane linkiem jednorazowym czy obsługę menedżerów haseł. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnością poznawczą nie są wykluczone z używania serwisu.

Wszystkie istniejące kryteria z WCAG 2.1 zostały zachowane, poza usuniętą regułą 4.1.1 Parsing. WCAG 2.2 pozostaje więc standardem zgodnym z poprzednimi wersjami, a organizacje mogą stosować je wymiennie dla polityk wymagających WCAG 2.0/2.1.

Korzyści z wdrożenia WCAG 2.2

Wdrożenie WCAG 2.2 przynosi liczne korzyści – ekonomiczne, społeczne i prawne:

• Korzyści biznesowe: Rozszerzenie zasięgu i rozwój rynku. Globalnie ponad 1 miliard osób żyje z pewną niepełnosprawnością. Spełnienie wymogów WCAG pozwala dotrzeć do tej grupy klientów i jednocześnie poprawić komfort wszystkich użytkowników (np. dzięki lepszej nawigacji czy czytelniejszemu interfejsowi). Eksperci zauważają też, że firmy wdrażające dostępność osiągają przewagę konkurencyjną: innowacyjność i wizerunek marki rosną, a obsługa klienta staje się bardziej przyjazna. Jak podkreśla Paul Smyth z Barclays: „Wiele organizacji uświadamia sobie, że zaangażowanie w dostępność przynosi liczne korzyści – zmniejsza ryzyko prawne, wzmacnia markę i poprawia doświadczenia użytkownika”. Dodatkowo projektowanie z myślą o dostępności promuje nowatorskie podejścia – umożliwia tworzenie bardziej intuicyjnych interfejsów i sprzyja elastyczności (łatwe dostosowanie do urządzeń mobilnych, technologii asystujących itp.).
• Korzyści społeczne: Dostępność cyfrowa to przede wszystkim inkluzja społeczna. Osoby z niepełnosprawnościami mają prawo do równoprawnego dostępu do informacji, usług i możliwości edukacyjnych. Strony zgodne z WCAG dają im możliwość samodzielnego korzystania z serwisów internetowych, co przekłada się na większą samodzielność i równość szans. Ponadto wiele rozwiązań dostępności (np. napisy do wideo, duży kontrast, czytelna czcionka) poprawia korzystanie ze stron również przez osoby starsze czy z chwilowymi ograniczeniami (np. przeglądające na słońcu lub przy słabym połączeniu). Jak zauważa branża: „Dostępność jest ściśle powiązana z użytecznością – oba cele zmierzają do zapewnienia bardziej intuicyjnych doświadczeń”.
• Korzyści prawne: Wielu krajach istnieją przepisy wymagające dostępności cyfrowej. Na przykład unijna Dyrektywa (UE) nakłada obowiązek adaptacji wszystkich stron i aplikacji publicznego sektora do standardów WCAG (dotychczas 2.1, a w praktyce teraz 2.2). W Polsce obowiązek dostępności cyfrowej został wprowadzony ustawą z 2019 roku (tzw. „ustawa o zapewnieniu dostępności”), która wymaga, aby wszystkie instytucje publiczne publikowały oświadczenia o dostępności i spełniały wymagania WCAG. Brak zgodności z tymi przepisami może skutkować sankcjami – np. nakazem usunięcia barier lub karami finansowymi. Stąd wdrożenie WCAG 2.2 obniża ryzyko prawne i chroni przed negatywnymi konsekwencjami. Warto też pamiętać, że wiele firm spoza sektora publicznego (np. e-commerce, usługi finansowe) już przygotowuje się do nowych unijnych regulacji (np. European Accessibility Act), które będą nakładały podobne obowiązki.

Wymagania techniczne WCAG 2.2 – co trzeba zrobić

Serwis zgodny z WCAG 2.2 musi spełniać liczne kryteria sukcesu zawarte w czterech głównych zasadach dostępności: postrzegalności, operowalności, zrozumiałości i solidności. Przekłada się to na konkretne działania, m.in.:

• Teksty alternatywne: Wszystkie elementy graficzne powinny mieć tekst alternatywny (alt) opisujący ich zawartość lub funkcję. Wideo i audio muszą mieć napisy, transkrypcje lub audiodeskrypcje. Umożliwia to korzystanie z treści osobom niewidomym lub niedosłyszącym.
• Struktura dokumentu: Użycie semantycznych znaczników HTML (nagłówki h1-h6, listy, tabele, przyciski, formularze itp.) zapewnia, że osoby korzystające z czytników ekranu lub asystujących technologii mogą zrozumieć i nawigować po stronie. Każdy element interaktywny powinien mieć opis (np. atrybut aria-label lub tekst przycisku).
•  
• Kontrast i czytelność: Tekst powinien mieć odpowiedni kontrast względem tła (minimum 4.5:1 dla tekstu standardowego). Dodatkowo należy unikać używania koloru jako jedynego nośnika informacji (np. do oznaczania błędu w formularzu).
• Nawigacja klawiaturą: Wszystkie funkcje strony muszą być dostępne za pomocą klawiatury. Każdy element skupienia (fokus) powinien być wyraźnie widoczny (co uwzględnia nowe kryteria Focus Not Obscured i Focus Appearance). Nie powinno być „pułapek” klawiaturowych – użytkownik musi móc łatwo przejść do dowolnego elementu i się z niego cofnąć.
• Czas i animacje: Niektóre treści nie powinny migotać, a wszelkie animacje powinny mieć opcję zatrzymania. Użytkownik powinien mieć możliwość przedłużenia limitów czasowych (np. wypełnianie formularza).
• Jasne etykiety i komunikaty: Formularze muszą mieć etykiety (np. label) dla pól, a komunikaty o błędach i podpowiedzi muszą być klarowne i umieszczone w przewidywalny sposób. Elementy interaktywne (przyciski, linki) powinny mieć opis zrozumiały sam z siebie. Podpowiedzi lub pomoc powinny być dostępne w tym samym miejscu na wszystkich stronach (kryterium Consistent Help).
• Bezpieczne uwierzytelnianie: Proces logowania i uwierzytelniania powinien być prosty – nie wolno wymagać zapamiętywania trudnych haseł czy rozwiązywania „puzzle” (3.3.8/3.3.9 Accessible Authentication). Na przykład dozwolone są linki w wiadomościach e-mail zamiast wpisywania kodów czy obsługa menedżerów haseł.
• Brak powtórek: Informacje wprowadzane przez użytkownika nie powinny być wymagane dwukrotnie (3.3.7 Redundant Entry). Formularze powinny automatycznie wypełniać uprzednio wpisane dane (np. adres, przy kolejnym kroku w zamówieniu)
• Elastyczność interakcji: Interakcje powinny być zaprojektowane szeroko – np. elementy przeciągane muszą mieć alternatywne rozwiązanie (np. przyciski do przesuwania zamiast przeciągania palcem). Przyciski i linki powinny być na tyle duże i odsunięte, by łatwo było je trafić palcem (patrz Target Size).

W praktyce warto przeprowadzić audyt z użyciem narzędzi automatycznych i ręcznych, opierając się na wymienionych kryteriach. Wdrażając WCAG 2.2, należy celować przynajmniej w poziom AA (uznawany za standard branżowy); poziom AAA to dodatkowe ułatwienia (np. bardziej rygorystyczne wskaźniki fokusu czy wymagania do dostępnych filmów), ale nie jest wymagany prawnie.

Obowiązki prawne – kiedy dostępność jest wymagana

Dostępność cyfrowa staje się w wielu krajach obowiązkiem ustawowym. W Unii Europejskiej Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 (tzw. Dyrektywa o dostępności stron internetowych) nakazuje, aby wszystkie strony i aplikacje instytucji publicznych były dostępne cyfrowo. Polska wdrożyła tę dyrektywę ustawą z 2019 r. o dostępności cyfrowej, zgodnie z którą np. strony urzędów, uczelni, sądów czy placówek zdrowotnych muszą spełniać kryteria WCAG (dotychczasowo 2.1 AA). Do końca 2023 roku wiele serwisów publicznych musiało uzyskać zgodność, a nowe witryny od razu powstają z uwzględnieniem tych standardów.

Poza sektorem publicznym, dostępność cyfrowa zyskuje także wymiar regulacyjny dla biznesu. Niebawem wejdzie w życie unijna Dyrektywa o europejskiej dostępności (European Accessibility Act), która ujednolici wymagania m.in. dla usług finansowych, e-commerce i transportu. Już teraz wiele krajów wprowadza prawo nakładające na firmy obowiązek dostępności – w praktyce oznacza to, że organizacje muszą spełnić kryteria WCAG, aby uniknąć konsekwencji prawnych. Wdrażając WCAG 2.2, firmy wyprzedzają te regulacje i minimalizują ryzyko sankcji. Wiele analiz branżowych podkreśla też, że ograniczenie ryzyka prawnego jest jednym z głównych motywatorów – tak zwane „kary za brak dostępności” mogą sięgać od nakazów dostosowania serwisu aż po grzywny finansowe. W skrócie: wdrożenie WCAG 2.2 nie tylko poprawia jakość serwisu, ale w wielu przypadkach jest wprost wymagane prawnie.

Dodatkowe informacje i przykłady wdrożeń

Wzrost znaczenia dostępności: Świadomość dostępności cyfrowej rośnie na całym świecie. Międzynarodowe organizacje (jak ONZ) oraz instytucje unijne podkreślają, że Internet powinien być dostępny dla wszystkich. Dodatkowo starzejące się społeczeństwo sprawia, że liczba osób potrzebujących udogodnień stale rośnie.

Wpływ na UX/UI: Wdrażanie WCAG to również dobry kierunek dla projektantów UX i UI. Projektując z myślą o osobach z niepełnosprawnościami, zyskujemy bardziej „elastyczne” i intuicyjne interfejsy. Jak zauważają eksperci, „accessible design is by its nature flexible, allowing content to faithfully render across a broad spectrum of devices” – co w praktyce oznacza, że serwisy zgodne z WCAG zwykle lepiej działają na urządzeniach mobilnych i w różnych warunkach. Ponadto projektowanie dostępne często wymusza dopracowanie struktury serwisu (jasna hierarchia, czytelne kontrasty, logiczne etykiety), co z korzyścią wpływa na doświadczenia wszystkich użytkowników.

Potencjalne kary: W Polsce za niedostosowanie strony publicznej do wymogów ustawy przewidziane są sankcje administracyjne – np. komisja ds. dostępności cyfrowej może nałożyć grzywnę na organ publiczny. W innych krajach UE kary mogą być jeszcze dotkliwsze (nawet procent obrotu w sektorze prywatnym). Choć konkretne kwoty zależą od prawa lokalnego, zasada jest jasna: niedostosowanie się do WCAG może skutkować kosztami finansowymi i wizerunkowymi. Dodatkowo użytkownicy mają prawo żądać usunięcia barier – firma ignorująca dostępność naraża się na skargi i procesy sądowe.

Przykłady firm i organizacji: Coraz więcej dużych podmiotów publicznie deklaruje zaangażowanie w dostępność. Na przykład kierownictwo firmy Apple otwarcie podkreśla, że „dostępność jest wartością fundamentalną i podstawowym prawem człowieka” – firma od lat inwestuje w technologie, które ułatwiają korzystanie z ich produktów osobom niepełnosprawnym (np. VoiceOver w iPhone). Podobnie Google zauważa, że „problemy dostępności dzisiaj to jutro przełomowe rozwiązania”, co znajduje odzwierciedlenie w ich narzędziach (np. automatyczne dodawanie opisów obrazów za pomocą AI). Również bankowość i sektor finansowy coraz częściej kierują się WCAG – doświadczenia Barclays i innych finansistów pokazują, że większa inkluzyjność przyciąga klientów i buduje zaufanie. Ponadto instytucje publiczne – np. serwisy rządowe czy uczelniane – są auditowane pod kątem WCAG, a wiele z nich uzyskało już pozytywne oceny (w Polsce służy temu coroczny raport Komisji ds. dostępności cyfrowej).

Podsumowanie

WCAG 2.2 to aktualizacja kluczowa dla każdego twórcy stron internetowych i aplikacji. Zawiera nowe, konkretne wymagania (dotyczące m.in. widoczności fokusu, rozmiaru elementów, nawigacji i uwierzytelniania), ale przede wszystkim wpisuje się w globalny trend inkluzywnego Internetu. Wdrożenie tych standardów przynosi realne korzyści: pozwala dotrzeć do szerszej grupy użytkowników, budować pozytywny wizerunek marki i zapewniać zgodność z prawem. Jednocześnie unowocześnia projektowanie interfejsu (dobre rozwiązania dostępności często polepszają UX dla wszystkich). Choć spełnienie WCAG 2.2 wymaga pracy (opracowania kontrastów, opisów alternatywnych, poprawnej semantyki, testów funkcjonalnych itp.), efekty rekompensują wysiłek. Warto pamiętać, że obecnie dostępność przestaje być jedynie dobrą praktyką – coraz częściej to obowiązek prawny i oczekiwanie użytkowników. Dlatego planując rozwój serwisu internetowego czy aplikacji mobilnej, warto kierować się aktualnymi wytycznymi WCAG 2.2, zapewniając pełny dostęp wszystkim użytkownikom.

W Codarius dostępność cyfrowa to nie tylko standard, ale integralna część naszego podejścia do projektowania i rozwoju. WCAG 2.2 wdrażamy kompleksowo – tak, aby sklepy naszych klientów były gotowe na aktualne wymogi prawne i realne potrzeby użytkowników.

A czy twój sklep jest gotowy na wprowadzenie zmian? – Skontaktuj się z nami, chętnie Ci doradzimy 😊.